Ένας χώρος ορίζεται ως ενάλιος αρχαιολογικός, σύμφωνα με τον σχετικό νόμο για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, όπως αναφέρεται στην  παράγραφο γ, όταν στη θάλασσα ή στις λίμνες ή στους ποταμούς περιέχονται ή υπάρχουν ενδείξεις ότι περιέχονται αρχαία μνημεία ή αποτέλεσαν ή υπάρχουν ενδείξεις ότι αποτέλεσαν αρχαιολογικά σύνολα κατά τους αρχαιοτάτους χρόνους. Ο νόμος αφορά βυθισμένα εμπορεύματα πλοίων που ναυάγησαν ή που για κάποιο λόγο κατέληξε το εμπόρευμα τους στη θάλασσα (λόγω παράνομης μεταφοράς κλπ.), αρχαία λιμάνια και φάρους, οικισμούς που με την πάροδο του χρόνου καταβυθίστηκαν και καλύφτηκαν από το νερό, άγκυρες, αλλά και μεμονωμένες αρχαιότητες που εντοπίζονται διασκορπισμένες (πχ. χρηστικά αγγεία, αμφορείς που χρησιμοποιούνταν ως αποθηκευτικά μέσα και κατέληξαν στη θάλασσα καθώς το πλοίο ταξίδευε, όταν η χρήση τους ήταν πλέον περιττή). Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί η δυσκολία οριοθέτησης των εναλίων αρχαιοτήτων, αφού λόγω της θέσης τους, κάτω από το νερό, είναι δύσκολος τόσο ο εντοπισμός τους, όσο και η ακριβής καταγραφή και οριοθέτησή τους.

Για τον εντοπισμό, την έρευνα και την μέριμνα των εναλίων αυτών χώρων, αλλά και για την διασφάλιση, συντήρηση και οργάνωση τους σε μουσεία έχει ιδρυθεί από το 1976 η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ), η οποία ασχολείται με δραστηριότητες όπως οι παραπάνω. Ακόμη, χορηγεί άδεια για υποβρύχιες φωτογραφίσεις, βιντεοσκοπήσεις αλλά και για νόμιμη κατοχή αρχαίων αντικειμένων. Επίσης, ορίζει αμοιβές με σκοπό την παράδοση αρχαίων ευρημάτων, ενώ χειρίζεται και υποθέσεις  αρχαιοκαπηλίας και κλοπής αρχαίων. Επιπλέον, εποπτεύει το έργο Ινστιτούτων ενάλιας δραστηριότητας, ωκεανογραφικών ιδρυμάτων και αποστολών, ενώ ελέγχει θαλάσσιες  και υποβρύχιες δραστηριότητες που μπορούν να προκαλέσουν άμεση ή έμμεση βλάβη στο αρχαιολογικό υλικό. Τέλος, είναι υπεύθυνη για την κήρυξη χώρων με αρχαιότητες σε αρχαιολογικούς και για την μετατροπή τους σε επισκέψιμους με την παροχή καταδυτικής συνοδείας.

Γενικότερα, το έργο της είναι ευρύτατο και λειτουργεί ως αυτοτελής Διεύθυνση της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, έχοντας την Αθήνα ως έδρα. Ωστόσο, για την καλύτερη λειτουργία του συστήματος υπάρχουν γραφεία της στην Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο με αρμοδιότητες αποκλειστικά στα όρια της περιφέρειας που εδραιώνονται.

Η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων είναι μία και μοναδική για όλη την χώρα. Ωστόσο, πριν από αυτήν, το 1973, ιδρύθηκε το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (Ι.ΕΝ.Α.Ε.), από τους Χ. Κριτζά, Π. Θροκμόρτον, Γ. Παπαθανασόπουλο και Ν. Τσούχλο, ιδιωτικής πρωτοβουλίας Ελλήνων και ξένων εθελοντών και αναγνωρισμένο ως μη κερδοσκοπικός, επιστημονικός οργανισμός για την άσκηση, ανάδειξη, έρευνα, ανάπτυξη και προώθηση της Ενάλιας Αρχαιολογίας στη χώρα μας.  Από το 1976 και έπειτα άρχισε να λειτουργεί ως συμβουλευτικό όργανο δίπλα στην ΕΕΑ, η οποία έγινε ο επίσημος φορέας του κράτους. Λόγω του μη κυβερνητικού του έργου, το Ι.ΕΝ.Α.Ε. επικεντρώνεται στην επιστημονική έρευνα, δέχεται υψηλές χορηγίες από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς ενώ στα μέλη του συγκαταλέγονται σπουδαίοι, όχι μόνο αρχαιολόγοι αλλά και κορυφαίοι επιστήμονες και ερευνητές του εξωτερικού που δραστηριοποιούνται στις θαλάσσιες έρευνες, την υποβρύχια και ναυτική αρχαιολογία, ενώ δεν λείπουν και επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων, τεχνικοί, εξειδικευμένοι υποβρύχιας έρευνας και συντήρησης αρχαιοτήτων και εθελοντές. Τέλος, το έργο του είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί οργανώνει έρευνες, σεμινάρια και διαλέξεις βοηθώντας την εκπαίδευση και την προώθηση νέων αρχαιολόγων, ερευνητών, συντηρητών και επιστημόνων στον κλάδο αυτό.

Πηγές:

Νόμος για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, αρ. 3028/2002 ΦΕΚ A-153/28-6-2002

https://www.amphictyony.gr/institouto-enalion-arxaiologikon-ereynon

https://www.culture.gov.gr/el/ministry/SitePages/viewyphresia.aspx?iID=1369